Chromatografia jest najważniejszą metodą analizy chemicznych związków organicznych, dlatego jest powszechnie stosowana w laboratoriach analitycznych w Polsce i na świecie.
Wzrost zainteresowania związkami biologicznie aktywnymi
W ostatnich dekadach, a szczególnie podczas pandemii COVID-19, zainteresowanie naukami o życiu (ang. life sciences) znacząco wzrosło. Stało się niezbędne wykonywanie analiz chemicznych związków biologicznie aktywnych, często nazywanych biozwiązkami lub biocząsteczkami.
Analiza biofarmaceutyków, w tym substancji białkowych stosowanych w szczepionkach, zyskała na znaczeniu. Konieczne stało się dokładne charakteryzowanie dużych terapeutycznych białek, takich jak monoklonalne przeciwciała, przekaźnikowe kwasy rybonukleinowe (mRNA) oraz koniugaty przeciwciało–lek.
Wartość globalnego rynku biofarmaceutyków rośnie w tempie około 7% rocznie i ma osiągnąć około 65 miliardów dolarów do 2027 roku. Taki wzrost nie byłby możliwy bez proporcjonalnego zwiększenia zapotrzebowania na analizy biochromatograficzne.
Znaczenie chromatografii
Chromatografia jest niezastąpioną metodą w analizie substancji biologicznie ważnych, odgrywa kluczową rolę w biochemii, biotechnologii, toksykologii, biologii, farmacji i medycynie. Znajduje zastosowanie w terapii komórkowej i genowej, badaniach żywności, kryminalistyce oraz wykrywaniu dopingu w sporcie.
Istotnym aspektem chromatografii jest jej wykorzystanie w badaniu biodostępności substancji biologicznie aktywnych, ich aktywności antyoksydacyjnej, oddziaływania z receptorami komórkowymi oraz inhibicji enzymów.
Chromatografia odgrywa również kluczową rolę w naukach omicznych, takich jak metabolomika, proteomika i lipidomika. Bez tych dziedzin współczesna medycyna i pokrewne nauki nie mogłyby się dynamicznie rozwijać.
Pierwszy, kompleksowy podręcznik
Z potrzeby stworzenia kompleksowego podręcznika, który uwzględnia wszystkie kluczowe aspekty analizy substancji biologicznie aktywnych, narodził się pomysł napisania książki „Biochromatografia”. Jest to pierwszy tego rodzaju podręcznik, który łączy różnorodne elementy analizy, oferując jednocześnie nowe, cenne informacje dotyczące przygotowania próbek. W przypadku analizy biomateriałów, proces ten wymaga szczególnej staranności i stosowania odpowiednich procedur analitycznych.
Badania medyczne oparte na materiałach biologicznych, często o skomplikowanym składzie i dostępnych w małych ilościach, gdzie anality występują na poziomie piko- a nawet femtogramów, wymagają precyzyjnego przygotowania próbek przed końcowymi oznaczeniami.
Naukowcy z czterech polskich ośrodków akademickich: prof. Zygfryd Witkiewicz (Wojskowa Akademia Techniczna), prof. Joanna Kałużna-Czaplińska (Politechnika Łódzka), prof. Waldemar Wardencki (Politechnika Gdańska) i prof. Irena Malinowska (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej), podjęli się napisania tej książki, aby podkreślić współczesne znaczenie biochromatografii nie tylko w nauce, ale także w innych dziedzinach życia.
Podręcznik jest dedykowany studentom kierunków takich jak biologia, biochemia, biotechnologia, farmacja, biomedycyna i przetwórstwo żywności, gdzie chromatograficzna analiza substancji biologicznie aktywnych jest kluczowym elementem programu nauczania. Książka będzie również cennym źródłem wiedzy dla pracowników wyższych uczelni oraz laboratoriów, w których wykonuje się analizy biochromatograficzne.