Od kilku lat zainteresowania naukowe dr. Jacka Stańdo, prof. PŁ koncentrują się wokół Google Trends, a ostania publikacja wykorzystująca to narzędzie spotkała się z międzynarodowym uznaniem. Artykuł „The COVID-19 pandemic and the interest in prayer and spirituality in Poland according to Google Trends data in the context of the mediatisation of religion processes” znalazł się na liście 10 najlepszych w 2022 roku w zakresie Digital Religion Research.
Do tego wyróżnienia publikacja została rekomendowana przez The Network for New Media, Religion and Digital Culture Studies, sieć działającą przy amerykańskim Texas A&M University. Kapituła złożona z naukowców uczelni z USA, Kanady, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Szwecji i Finlandii doceniła interdyscyplinarność oraz połączenie badań związanych z religią z badaniem mediów i cyfrowej komunikacji. Publikacja powstała we współpracy z dr. hab. Andrzejem Adamskim profesorem Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, specjalistą w zakresie cyfrowej religii i jego doktorantką mgr Gabrielą Piechnik-Czyż oraz z dr Żywillą Fechner z Instytutu Matematyki PŁ.
O poruszonym temacie naukowiec z Centrum Nauczania Matematyki i Fizyki oraz zespół autorski pisze w poniższym artykule.
Dr Jacek Stańdo
foto: arch. prywatne
Czy pandemia COVID-19 była katastrofą?
Choć w literaturze funkcjonuje cytat „Jaka piękna katastrofa!”, to jednak w rzeczywistości nikt nie przepada za katastrofami, choć często stają się one wydarzeniami najbardziej medialnymi. Każdy, kto takiej sytuacji doświadczył – wie, że katastrofa to... no właśnie, katastrofa. Często wiąże się z drastycznym, nagłym i niespodziewanym zakończeniem jakiegoś etapu życia. Przynosi zniszczenie, śmierć, ból. Może być zbiorową i osobistą traumą.
Katastrofa – to nie tylko trzęsienie ziemi czy spadający samolot. To również epidemia, czyli wystąpienie groźnej choroby na dużym obszarze i w dużym nasileniu. Czy pandemia COVID-19 była katastrofą? Patrząc na jej przebieg i skutki, na pewno można rozważyć taką możliwość.
Co mówi Google Trends
Katastrofa zazwyczaj jest czasem wzmożonego zainteresowania sprawami wiary i religii. Pewny siebie człowiek zaczyna zdawać sobie sprawę, że niektóre kwestie są poza jego zasięgiem. Po prostu nie ma na nie wpływu, zaczyna więc szukać punktu oparcia. Zaczyna też szukać języka, którym może wyrazić swoje emocje. Okazuje się, że język religijny jest tu bardzo pomocny.
Świadkami tego zainteresowania są internetowe wyszukiwarki. Rejestrują one zapytania użytkowników. Nie są przy tym świadkami niemymi – dzielą się z nami swoją wiedzą o świecie, przez rozmaite narzędzia i zestawienia. Jednym z nich jest Google Trends. Oferuje bezpłatny, ograniczony wgląd w liczbę wyszukiwań wybranych słów kluczowych.
Google Trends pierwotnie miało być narzędziem dla specjalistów marketingu internetowego, umożliwiając im tworzenie stron, które doskonale spełnią potrzeby użytkowników Internetu na podstawie popularnych wyszukiwań.
Google Trends, wykorzystując dane z wyszukiwarki Google, mierzy popularność zapytań pod względem geograficznym i czasowym. Korzystając z tej usługi, można analizować trendy dla określonych słów kluczowych w wybranych okresach. Analiza odnosi się do danego wyszukiwanego terminu wpisanego w Google w porównaniu do całkowitej liczby zapytań w wybranym okresie.
W aplikacji Google Trends dane na wykresie są znormalizowane i przedstawione w skali od 0 do 100. Nie przedstawiają bezwzględnej liczby wyszukiwań danego słowa kluczowego. Aplikacja Google Trends oferuje również możliwość analizy mapy porównawczej, która pokazuje częstotliwość zapytań w poszczególnych regionach, takich jak np. województwa w Polsce lub stany w USA.
Zainteresowanie modlitwą i duchowością
W badaniach podjętych w naszym artykule wykorzystaliśmy narzędzie Google Trends do zbadania stopnia zainteresowania modlitwą i duchowością ogólną w początkowej fazie pandemii COVID-19 w Polsce i Europie. Założyliśmy, że dla osób religijnych Internet pełni w czasie pandemii rolę wirtualnego modlitewnika.
Główne pytania badawcze dotyczyły częstości wpisywanych zapytań, odnosząc się nie tylko do słowa „modlitwa”, ale także do konkretnych rodzajów modlitwy. Ponadto zainteresowanie modlitwą porównaliśmy z zainteresowaniem słowem „proroctwo”, aby zbadać związek między religijnością a zainteresowaniem sferą nadprzyrodzoną w jej najszerszym znaczeniu.
Z analizy wynika, że występuje wyraźna powtarzalność wyszukiwanych haseł, przy czym niektóre z nich zauważalnie nasiliły się wraz z wybuchem pandemii COVID-19. Z ustaleń wynika również, że słowa kluczowe związane z proroctwami były wyszukiwane częściej w ważnych momentach historii Polski (2005 – śmierć Jana Pawła II, 2010 – katastrofa lotnicza, w której zginął Prezydent RP) niż w miesiącach 2020, kiedy pandemia uderzyła i eskalowała. W tym czasie częściej występowały wyszukiwania związane z religią. Można również stwierdzić, że wybuch pandemii przyczynił się do wzrostu aktywności religijnej Polaków.
