Odbywająca się w Łodzi konferencja programowa poprzedzająca Narodowy Kongres Nauki dotyczyła finansowania uczelni, które jest strategicznym obszarem działalności nauki i szkolnictwa wyższego.
W dwudniowej konferencji programowej Finansowanie nauki i szkolnictwa wyższego wzięło udział ponad 600 przedstawicieli środowiska akademickiego. Była to już ósma, a zarazem przedostatnia konferencja poprzedzająca Narodowy Kongres Nauki, który odbędzie się 19 i 20 września w Krakowie.
Otwierające łódzką debatę wystąpienie programowe wygłosił Jarosław Gowin, wicepremier oraz minister nauki i szkolnictwa wyższego. Rolę gospodarza pełnił prof. Sławomir Wiak, rektor Politechniki Łódzkiej i Przewodniczący Konferencji Rektorów Łódzkich Uczelni Publicznych.
W Hali Maszyn zabytkowego budynku EC1, gdzie toczyły się obrady panelowe, zwracała uwagę artystyczna instalacja podkreślająca fakt przygotowania konferencji we współpracy wszystkich łódzkich uczelni publicznych: Politechniki Łódzkiej, Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Medycznego, Akademii Sztuk Pięknych, Akademii Muzycznej, Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, Filmowej i Telewizyjnej oraz Łódzki Oddział Polskiej Akademii Nauk.
Prof. Sławomir Wiak witając gości i otwierając obrady podkreślił, że jednym z głównych zadań państwa jest zapewnienie systemowi szkolnictwa wyższego niezbędnego finansowania ze środków publicznych na precyzyjnie określonych zasadach. Zdaniem prof. Wiaka reforma nauki i szkolnictwa wyższego jest konieczna, aby sprostać wyzwaniom, jakie stawia krajowe i międzynarodowe otoczenie uczelni. - Zachowanie status quo zwiększy obszar opóźnienia między Polską a najlepiej rozwijającymi się krajami świata.
Minister Jarosław Gowin w programowym wystąpieniu zwrócił uwagę, jak ważne jest skonstruowanie takich mechanizmów finansowych, które sprzyjać będą działaniom projakościowym w zakresie badań oraz kształcenia. - Reforma nauki i szkolnictwa wyższego nie uda się, jeśli nie zwiększymy nakładów. Wśród 35 krajów OECD Polska zajmuje dopiero 31. miejsce pod względem udziałów nakładów krajowych na B+R w relacji do PKB. Wyprzedza pod tym względem jedynie Grecję, Łotwę, Meksyk i Chile. Polski budżet stać na to, by finansować uczelnie i instytuty naukowe w większym stopniu. Mówił z przekonaniem, że inwestowanie w naukę jest procesem przynoszącym zyski. Tak jest w rozwiniętych krajach na świecie. Nawiązując do Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, wicepremier Gowin przypomniał, że zakłada ona wzrost nakładów na badania i rozwój do poziomu 1,7 % PKB w 2020 r. oraz 2,5 % w 2030 r.
Minister potwierdził, że polskie uczelnie mają dzielić się na dydaktyczne, dydaktyczno - badawcze i badawcze. Zróżnicowaniu misji tych uczelni towarzyszyć będą różne algorytmy podziału dotacji. Jakie? Tego jeszcze nie wiadomo. Poinformował uczestników konferencji o ogłaszanym wraz z NCBR nowym konkursie. Polskie uczelnie będą mogły uzyskać łącznie kwotę 1 mld zł, która pomoże im w dostosowaniu się do nowej ustawy. Trzy ścieżki konkursowe zostały skierowane do różnych grup uczelni, dzięki czemu dofinansowanie otrzymają uczelnie największe i te o mniejszym potencjale.
Minister podkreślił, że uczelnie muszą czuć się odpowiedzialne za poszukiwanie źródeł nowych dochodów. Dziś, jego zdaniem, nie ma racji bytu model, w którym znaczącym źródłem dochodów był płatny system kształcenia. W czasie spotkania z dziennikarzami wicepremier Gowin zapewnił, że nie zostanie wprowadzona odpłatność za studia stacjonarne na uczelniach publicznych.
Dwudniowe dyskusje w czasie konferencji programowej służyły między innymi omówieniu doświadczeń międzynarodowych dotyczących finansowania szkolnictwa wyższego ze środków publicznych i innych źródeł. Przyjrzano się różnym modelom finansowania uczelni i ich powiązaniom z celami strategicznymi polityki w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego.
Poruszono problem parametrów finansowania uczelni oraz finansowego stymulowania i wspierania doskonałości naukowej i dydaktycznej. Wdrażaniu zmian projakościowych sprzyja nowy algorytm finansowania nauki i szkolnictwa wyższego, wprowadzony od 1 stycznia 2017 roku. Podkreślano, że obecnie jest wiele różnego rodzaju dotacji. Nie sprzyja to zarządzaniu uczelnią. Ministerstwo chce by system finansowania był stabilny, transparentny, elastyczny i motywujący do podnoszenia jakości. Ważnym tematem obrad był system pomocy materialnej dla studentów i doktorantów. Konferencji towarzyszyły seminaria stanowiące doskonałą okazję do przedstawienia propozycji oraz zebrania opinii na temat finansowania grantowego, dobrych praktyk finansowania działalności studenckiej, finansowania kształcenia dualnego i praktycznego oraz dostępu uczelni niepublicznych do finansowania budżetowego.
Konferencja Programowa Narodowego Kongresu Nauki w Łodzi
Film przygotowany przez Centrum Multimedialne PŁ
